Улуттук университеттеги соңку жаңылыктар

2022-жылдын 4-октябрында география, экология жана туризм факультетинин 1-курс студенттери окутуучу Айжан Каролованын демилгеси менен бир кылымга жакын тарыхы бар Борбор Азиядагы эң чоң китепканалардын бири болгон Алыкул Осмонов атындагы Улуттук китепканага саякат жасап келишти. Студенттер китепканага ысымы берилген залкар жазуучубуз Алыкул Осмоновдун чыгармачылыгы, тагдыры, басып өткөн жолу чагылдырылган музейи менен таанышып, китепкандагы заманбап окуу куралдары, илимий булактар, санариптик технологиялар менен камсыздалган китеп борборлорунан көптөгөн маалымат алууга мүмкүнчүлүктөрү бар экенине ынанып келишти.

2022-жылдын 27-30-сентябрында Ташкент Чыгыш таануу университетинде “Тамак аш жана тамак-аш маданияты” деген темада Түрк коомчулугунун X симпозуму болуп өттү. Иш чарага Кыргызстандан барган окумуштуулар да катышты. 27-сентябрда симпозиумдун ачылышы болуп, аталган университеттин жетекчилиги, Түрк коомчулугунун симпозиумунун төрагасы Илхан Шахин куттуктоо сөз сүйлөштү. Андан соң симпозиумга келген конокторго, делегация өкүлдөрүнө сөз берилди. Профессор Гүлжамал Жаманкулова Кыргызстандан барган окумуштуулардын атынан куттуктоо сөз сүйлөп, белектерди тапшырды.

2022-жылдын 4-октябрында математика жана информатика факультетинин ПМиИб-2-22 тобунун студенттери шаар жана анын имараттары менен жакындан таанышуу,  кыргыз элине, жерине, шаарга өз эмгеги менен салым кошкон улуу инсандарын өмүр жолу, эмгек таржымалы, ишмердиги тууралуу кеңири маалыматка ээ болуу максатында М.В.Фрунзенин мемориалдык үй -музейине барып келишти. Кыргыз үчүн атанын уулу болуу эмес, элдин уулу, мекендин атуулу болуу парз, сыймык! Ар бир студент бул милдетти  акылына салып, мекенчилдикке багыт алып, келечекте эл-жерине каруусун казык кылып какканга азыртан даярданышы абзел.

Улуттук университеттин 90 жылдык мааракесине карата 2022-жылдын 29-апрелинде өткөрүлгөн “Тилдерди изилдөө жана тил дисциплиналарын көп тилдүү шарттарда окутуу” аттуу эл аралык илимий-практикалык конференциянын материалдары "КУУнун Жарчысынын" атайын санына басылып чыкты. Бул жыйнак жогорку окуу жайлардын окутуучуларына, студенттерине, о.э. көп тилдүү шарттарда мамлекеттик тилди, расмий тилди жана чет тилдерди изилдөө жана окутуу маселелерине кызыккан жалпы окурмандарга арналат. Материалдар КУУнун  ректораты жана окууу методикалык комиссиясы тарабынан колдоого алынып, илимге кызыккан окутуучулардын ишине көмөк көрсөтүү максатында жарык көрдү.

2022-жылдын 3-октябырында Эл аралык коомдук палатанын мүчөсү, маданият таануу илимдеринин доктору, тарых илимдеринин кандидаты, Чуваш мамлекеттик маданият жана искусство институтунун профессору, даректүү тасмалардын автору, публицист, Чуваш Республикасынын маданиятына эмгек сиңирген ишмер Владимир Васильев тарых жана чөлкөм таануу факультетинде "Кыргыз- Чуваш байланыштары аттуу конок лекциясын  өткөрдү. Сабакка тарых жана чөлкөм таануу жана журналистика факультеттеринин студенттери менен окутуучулары катышты. Лекция КУУнун ректору Төлөбек Абдырахмановдун колдоосу менен өткөрүлдү.

2022-жылдын 1-октябрында математика жана информатика факультетинин 1-курсунун студенттери кыргыз тил окутуучусу Гүлзина Элтузерованын жетекчилиги менен Т.Абдумомунов атындагы Кыргыз улуттук драма театрына барып, эс алуу күнүн жогорку маанайда өткөрүп келишти. "Кыргыз элинин руханий байлыктарынын туу чокусу - улуу "Манас" эпосу экени баарыбызга маалым. "Манастын уулу Семетей" дал ушул үчилтиктин эң көлөмдүү бөлүгү. Кыргыз эл акыны Жалил Садыков аны театрдын астанасына алып келүү менен бирге, эпоско жаңы дем берген. Аталган драманын негизинде сахналаштырылган "Төлгө" спектаклинде Айкөл Манастын руху анын урпактарында жашаары чагылдырылат.

2022-жылдын 30-сентябрында кыргыз филологиясы факультетинде Мамлекеттик тил күнүнө карата  «Тил – улуттун күзгүсү» деген аталышта 1-курс студенттери ортосунда конкурс уюштурулуп, концерттик программа тартууланды. Салтанаттуу кече факультет деканы Б.А.Жайлообаевдин куттуктоо сөзү менен башталды. Ал уюштуруучуларга терең ыраазычылык билдирип, конкурсанттарга ийгилик каалады. Оюнга “Датка”, “Нур” , “Ак шумкар”, “Кырк кыз”, “Биримдик” аттуу топтор катышып, көркөм окуу, мыкты дубал гезит, кыргыз улуттук даамдары жана улуттук өнөр боюнча өнөрлөрүн тартуулашты. Калыстар тобу чыгарган жыйынтыктын негизинде жеңүүчүлөр диплом жана грамоталар менен сыйланышты.

География, экология жана туризм факультетинде 2022-жылдын 29-сентябрь күнү студенттердин достугу менен ынтымагын  бекемдөө жана биримдигин арттыруу максатында балдар арасында кичи-футбол боюнча курстар аралык турнир болуп өттү. Мелдешке студенттер активдүү катышып, I-орунга 4-курстун, II-орунга 1-курс жана III-орунга 2-курстун студенттери ээ болушту. Турнирдин "Эӊ мыкты чабуулчусу" болуп Тилеков Марлен, ал эми "Эӊ мыкты дарбазачысы" болуп Кожали уулу Муратали аталды.

2022-жылдын 29-сентябрь күнү ректораттын жыйындар залында илим менен өндүрүштүн байланышы боюнча кеңешме болуп, иш чарага КУУнун ректору Төлөбек Абдырахманов, Билим берүү жана илим министрлигинин бөлүм башчысы Жылдызбек Жакшылыков, проректорлор жана декандар катышты. Жыйынды ачып жатып, ректор Улуттук университеттин Өнүгүү стратегиясы, окуу жайдын бюджети, инновациялык проекттер, илим менен өндүрүштүн байланышы тууралуу айтып, ар бир проректордун алдында "мозговой центр" түзүп, креативдүү идеясы бар жаштарды колдоо зарыл экендигин белгиледи. Министрликтин бөлүм башчысы техникалык эле эмес, гуманитардык илимдер боюнча да коомго пайдалуу проекттерди иштеп чыкса болоорун белгилеп, мисалдарды келтирди.

2022-жылдын 29-сентябрында матфактын 1-курс студенттери кыргыздын залкар инсаны, даңазалуу сүрөтчүсү жана киноактёру Сүймөнкул Чокморовдун өнөрканасында болуп, анын эмгек жолу, өмүр таржымалы тууралуу кеңири маалымат алып, тарткан сүрөттөрү менен таанышып келишти. С.Чокморовдун дүйнөдөн кайтканына 26-сентябрь күнү 30 жыл болду. Кылымда бир жаралчу көп кырдуу өнөрдүн ээсинин элеси кылымдан кылымга өчпөй сактала берет. Бул тууралуу Кыргыз Эл баатыры, Кыргыз Эл акыны Сүйүнбай .Эралиевдин “Сүймөнкулга” деген ырында “Элеси бул кылымдын калды эсинде, Алкынтып бара жаткан асый атын” деп таамай айтылган, ал эми белгилүү акын Жолон Мамытовдун “…Элестелип бүт дүйнөгө таркады, Кыргыз өңү Чокморовдун өңүндөй” аттуу саптары эл оозунда унутулбай түбөлүк сакталып келет.

2022-жылдын 28-сентябрь күнү «Чырак» коомдук фондунун мүчөсү, «Болочок мугалим» долбоорунун жетекчиси Темиров Эрмек кыргыз филологиясы факультетинин студенттери менен жолугушуп, аталган фонд жана долбоор менен тааныштырды. Анын айтымында, «Болочок мугалим» долбоорунун башкы максаты - мугалимдик кесипти мыкты өздөштүрүп, мектептерде сабак берем деген студенттерге колдоо көрсөтүү жана алардын ар тараптуу, кесипкөй адис болушуна салым кошуу. Эрмек Темиров о.э. долбоордун  стипендиялык программасына кандидаттарды кабыл алуу этаптары жана мөөнөтү жөнүндө айтып берди.

2022-жылдын 23-сентябрында кадрларды кайра даярдоо жана квалификациясын жогорулатуу факультетинде Мамлекеттик тил күнүнө арналган "Тил - элдин казынасы, байлыгы" темасында майрамдык иш чара болуп өттү. Иш-чарада кыргыз ырлары ырдалып, байыртадан кылым карыткан кыргыз элинин салттары көрсөтүлүп, акыйнек айтышып, кыргыз элинин салттуу саркеч кийим сынагы өткөрүлүп, заманыбыздын залкар жазуучусу Чыңгыз Айтматовдун чыгармаларынан үзүндүлөрү аткарылды. Аталган темада гимназиянын окуучулары эссе жазышып, мыктылары байгелүү орундарга ээ болушту.

 2022-жылдын 23-сентябрь күнү мамлекеттик тил жана тарбия иштери боюнча проректор Садык Алахан Улуттук университеттин студенттик кеңешинин мүчөлөрүн кабыл алды. Жыйындын жүрүшүндө аталган кеңештин төрагасы болуп Күмүшбек Баатырбаев дайындалып, проректор жаштар иштери жана коомчулук менен байланышуу бөлүмүнүн мүчөлөрү менен биргеликте студенттик кеңештин жетекчилеринин иштерине ийгилик каалап, күбөлүктөрүн тапшырды.

2022-жылдын 23-сентябрында кесиптик колледжде Мамлекеттик тил күнүнѳ арналган «Кылым карыткан кыргыз тили» деген аталыштагы маданий иш чара болуп ѳттү. «Кыргыз тили жана адабияты» дисциплинасынан сабак берген окутуучулар тарабынан уюштурулган иш чарада окутуучулар  Султаналиева Майрам  «Тилге  таазим», ал эми Айнабаева Асель “Кыргыз элинин чечендик өнөрү” деген темада маданий-тарбиялык ачык сабактарды ѳтүшүп, бѳтѳн улуттун студенттери кыргыз тилинде ѳз таланттарын кѳрсѳтүштү.

2022-жылдын 23-сентябрында математика жана информатика факультетинде факультеттер аралык мамлекеттик тил кафедрасынын ага окутуучулары Т.Чыманова, М.Думанаева жана Г.Элтузеровалар  тарабынан келечек муундун ээлери студенттерге эне тили, мекени үчүн жан берүүгө үндөгөн, мекенчилдик сезимдерин козгоп, жарандык милдет, атуулдук парзды бекемдөө максатында уюштурулган “Тилибиз - биздин дилибиз” аттуу адабий кече болуп, иш чарага 1-курс студенттери активдүү катышты. Алар "Манас", "Курманбек" дастандарынан үзүндүлөрдү айтышып, эне тили, мекен темасындагы көркөм ырлар окушуп, мекенчилдикти даңазалаган маанай тартуулашты.

2022-жылдын 23-сентябрында 6-окуу имаратында география, экология жана туризм факультетинде Мамлекеттик тил күнүнө карата кыргыз тили боюнча окутуучу Д.К.Курманкожоева тарабынан уюштурулган "Эне тилге таазим" аттуу иш чара болуп өттү. Окутуучулар жамааты катышкан иш чарада Г-1-22 тайпасынын студенттери эне тилди сактоого, кадыр-баркын көтөрүүгө жана өнүгүшүнө салым кошуу тууралуу көркөм окушуп, макалдарды, улуу сөздөрдү айтышып,  сценка аткарышты. Ушул эле күнү автордук ыр боюнча студенттер арасында мурдатан жарыяланган сынактын жыйынтыгы чыгарылып, активдүү катышкан Таалайбек уулу Нуртилек менен Рыскулова Алияга грамоталар жана белектер тапшырылды.

2022-жылдын 23-сентябрь күнү 8-окуу имаратынын 417-дарсканасында мамлекеттик жана муниципалдык башкаруу факультети Мамлекеттик тил күнүнө карата  «Кыргыз тилим - көөнөрбөс, өчпөс дилим» аттуу чакан иш чара өткөрдү. Тарбия иштери боюнча декандын орун басары Кадыр уулу Алмаздын демилгеси менен даярдалган жыйынга факультеттин деканы Кундузгүл Базакеева баштаган мугалимдер жамааты катышты. Иш чарада эне тилдин баалуулугу тууралуу видеоролик көргөзүлүп, студенттер өздөрү тарткан дубал газеталарды жактап беришти. Аягында факультет деканы «Эне тилибиз болгон кыргыз тилин баалайлы, барктайлы жана сактайлы» деген сөздөрдү айтып, ыраазычылыгын билдирди жана дубал газеталар сынагынын жыйынтыгын чыгарып, студенттерге грамоталарды тапшырды.

Урматтуу, кесиптештер жана студенттер! 23-сентябрь – Кыргыз Республикасынын Мамлекеттик тил күнү. Кыргыз эли бүгүн кыргыз тилинин 33  жылдыгын майрамдайт. Ар бир улуттун иденттүүлүгүн аныктоочу бирден бир курал болуп тил эсептелинет. Ошол  себептен кыргыз тилинде сүйлөп, аны сактоо ар бир кыргыз жаранынын милдети. Бүгүнкү күндө кыргыз тил майрамына чоң маани берилип, жогорку окуу жайларда, мектептерде, бала-бакчаларда ар кандай иш чаралар өткөрүлүп, жаш муунга кыргыз тилинин маанилүүлүгүн түшүндүрүү иштери жүргүзүлүп келет. Келечек ээлери, жаш муундарыбызга кыргыз тилин сактап калуу маселесин жеткирүү зор маселе. 

2022-жылдын 23-сентябрь күнү КУУнун ректору Төлөбек Абдырахманов Түркмөнстандын Кыргызстандагы Атайын жана Ыйгарым укуктуу Элчиси Шадурды Мередов мырзаны кабыл алды. Эл аралык кызматташтык бөлүмү тарабынан уюштурулган жолугушуунун жүрүшүндө белгилүү түркмөн акыны, философу жана түркмөн адабиятынын классиги Махтумкулинин 2024-жылда белгиленүүчү 300 жылдыгына карата анын чыгармаларын кыргыз тилине которуу жана Кыргызстан менен Түркмөнстандын ортосунда дипломатиялык мамилелердин орнотулушунун 30 жылдыгына карата илимий конференция өткөрүү маселелери талкууланды.

2022-жылдын 22-сентябрында биология факультетинин деканы Шафика Сулейманова, анын орун басары Тынчтыкбек Иманалиев, ботаникалык бактын башчысы Улукбек Невераев жана ботаника жана өсүмдүктөрдүн физиологиясы кафедрасынын башчысы Асел Нургазиева факультеттин студенттери менен биргеликте Samsung Dron компаниясынын өкүлдөрү тарабынан "Золотой Дракон" ресторанында өткөрүлгөн "Дрондорду өнүктүрүү планы жана аларды өз ара техникалык  кызматташтык аркылуу колдонуу" темасындагы эл аралык семинарга катышып келишти. Иш чарага о.э. УИАнын биология институтунун илимпоздору, айыл чарба багытындагы адистер катышты.

2022-жылдын 21-сентябрында социалдык-гуманитардык илимдер факультетинин социология жана социалдык иштер кафедрасынын башчысы Абдикайым Жусубалиев жана аталган кафедранын доценти Сайкал Жунушовалар КТРКнын түз эфиринде “Баткен окуяларына социологиялык көз караш” атуу темада маек куруп беришти. Анда Баткен жергесинде тажиктер тарабынан жасалган агрессиялык баскынчылык аракеттер, анын кесепеттери, конфликттин жөнөкөй жарандарыбыздын жашоо-турмушуна тийгизген таасирлери жөнүндө социологиялык өңүттөгү көз караштар, кыргыз элинин ынтымагы жана биримдиги сыяктуу маселелер туурасында сөз болду. Биздин окутуучулар каргашалуу окуянын негизинде пайда болгон көйгөйлөрдү иликтөөдө, аларды чечүү жолдорун аныктоодо жана чечүүдө социология илиминин, социологдордун ордуна жана ролуна токтолушту.

2022-жыдын 22-сентябь күнү маалыматтык жана инновациялык технологиялар факуьтетинде Мамлекеттик тил күнүнө карата ага окутуучу Акматова Бактыгулдүн демилгеси менен даярдалган “Таймаш” өткөрүлдү. Иш чарага тарбия иштери боюнча декандын орун басары Бакир Жадилов катышып, 1-курс студенттери атайын даярдалган тапшырмаларды аткарышты. Алар: "Куттуктоо каты", "Эгемендүү Кыргызстанда мамлекеттик тилдин өнүгүүсү (кыскача баяндама)", "Мамлекеттик тил менин кесибимде (слайд-шоу)", "Мамлекет темасы боюнча макал айтуу", "Кайсы бир кесиптен көрүнүш көрсөтүү" жана "Дубал гезит".

2022-жылдын 22-сентябрында 6-окуу имаратындагы 126-дарсканада Озон катмарын сактоонун эл аралык күнүнө карата электроника жана наноэлектроника кафедрасы тарабынан уюштурулган "Озон катмарын коргойбуз” аттуу тегерек стол болуп өттү. Иш чарага КУУнун ректору Төлөбек Абдырахманов, Билим берүү жана илим министрлигинин бөлүм башчысы Жылдызбек Жакшылыков, проректорлор, физика жана электроника факультетинин окутуучулары менен студенттери катышты. Жыйында Төлөбек Абдырахманов чыгып сүйлөп, ректорат мындан ары билим берүү менен бирге илимий иштерге, илим менен өндүрүштүн байланышына өзгөчө көңүл буруп, факультеттердин рейтингин аныктоодо ал жерде жүргүзүлүп жаткан илимий изилдөөлөр эске алынаарын белгиледи.

2022-жылдын 19-21-сентябрында Уфа шаарында Россия илимдер академиясынын Уфа федералдык илим-изилдөө борборунун Ардак белгиси ордендүү тарых, тил жана адабият институтунун 100 жылдыгына арналган "Академическая гуманитарная наука в XX - начале XXI в: .достижения, тренды и перспективы развития" аттуу эл аралык илимий-практикалык конференция болуп өттү. Пленардык жыйында Уфа Республикасынын өкмөтүнүн премьер-министринин орун басары, уюштуруу комитетинин төрагасы А.Ш.Бадранов, Россия академиясынын Уфа федералдык илим-изилдөө борборунун жетекчисиини милдетин аткаруучу В.Б.Мартыненко куттуктоо сөз сүйлөштү.  Аталган иш-чарага  Россиядан, Казахстандан, Кыргызстандан, Өзбекстандан окумуштуулар катышты. Конференция өз ишин 3  секцияда алып барды.